บทนำ
แฟ้มสะสมผลงานคืออะไร? แฟ้มสะสมผลงาน หรือ Portfolio คือ
ที่เก็บเอกสารที่รวบรวม “หลักฐานบางส่วน” เพื่อใช้ “พิสูจน์ความจริง”
ลองพิจารณาจากตัวอย่างดังต่อไปนี
ศิลปินคนหนึ่งมีแฟ้มสะสมผลงานศิลปะของเขา
สิ่งที่ศิลปินคนนี้ต้องการพิสูจน์คือ “ฉันเป็นศิลปินที่ดี”
แฟ้มสะสมผลงานจะปรากฎหลักฐาน เช่น ภาพถ่ายของภาพวาด แผ่น DVDs
แสดงการจัดวางงานศิลปะ และแหล่งอ้างอิงและคำรับรองหรือรางวัลต่าง ๆ
จากผู้ที่ซื้อหรือรักในผลงานศิลปะของเขา
ศิลปินอาจจะเขียนข้อความบรรยาย การวิเคราะห์ หรือการสะท้อนคิดสั้น ๆ
เกี่ยวกับผลงานของเขา เช่น งานสร้างสรรค์ขึ้นเมื่อไร
ความสำคัญของแต่ละงาน หรืออะไรเป็นสิ่งที่น่าจะทำให้ดีขึ้นได้
หากตัวศิลปินมีโอกาสได้สร้างสรรค์งานอีกครั้ง
ในทำนองเดียวกัน
นักแสดงที่พยายามที่จะให้ได้รับเลือกเพื่อแสดงในภาพยนตร์หนึ่งจะมีแฟ้มสะสมผลงานที่พิสูจน์ว่า
เขาเป็นตัวเลือกที่เหมาะสมที่สุดของบทนี้
แฟ้มสะสมผลงานของเขาอาจจะมีหลักฐาน เช่น DVDs
แสดงผลงานการแสดงที่ผ่านมา
ภาพตัดจากหนังสือพิมพ์ที่แสดงคำวิจารณ์จากนักวิจารณ์
และการสะท้อนผลงานที่บรรยายเกี่ยวกับประเภทของบทบาทที่เขาแสดงได้ดีที่สุด
ผู้นำจำเป็นต้องมีแฟ้มสะสมผลงานหรือไม่
และเหตุผลการมีแฟ้มสะสมผลงานคืออะไร?
แน่นอนว่าคำตอบขึ้นอยู่กับตัวผู้นำ แต่ผู้นำหลายคนพบว่า
การมีแฟ้มสะสมผลงานเป็นสิ่งที่เป็นประโยชน์ในการเรียนรู้และทบทวน
ในการโชว์ผลงานเมื่ออยู่ในระหว่างหางาน
ในการต่อสัญญาการทำงานหรือใช้เป็นส่วนหนึ่งของการประเมินผลการปฏิบัติงาน
คำตอบของผู้เขียนคือ ผู้นำจำเป็นต้องมีแฟ้มสะสมผลงานอย่างแน่นอน
และในบทนี้ เราจะพยายามอธิบายให้เห็นว่า
เพราะเหตุใดท่านจึงต้องมีแฟ้มสะสมผลงาน
เพื่อที่จะนำไปสู่การให้ท่านมีแฟ้มสะสมผลงาน
ประเภทของแฟ้มสะสมผลงานของผู้นำ
ท่านสามารถใส่หลายสิ่งหลายอย่างในแฟ้มสะสมผลงานของผู้นำได้
โดยทั่วไปสิ่งที่รวมอยู่ในแฟ้มสะสมผลงานจะขึ้นอยู่กับเป้าหมายที่ท่านกำหนดขึ้น
ลองพิจารณาองค์ประกอบ 3 ประการของแฟ้มสะสมผลงานของผู้นำ:
กรอบภาวะผู้นำ (Leadership framework) การประเมินความสามารถ
(Assessment of capability) และแฟ้มสะสมผลงานการเรียนรู้ทางวิชาชีพ
(Professional Learning Portfolio)
กรอบภาวะผู้นำ (Leadership framework)
Brown and Irby (1997, p. 15)
เสนอแนะว่าเป้าหมายหลักของการจัดทำแฟ้มสะสมผลงานของผู้อำนวยการโรงเรียน
คือการช่วยให้ผู้อำนวยการโรงเรียนมีความชัดเจนเกี่ยวกับกรอบภาวะผู้นำของตน
การจัดทำแฟ้มสะสมผลงานจึงเป็นเหมือนการบังคับให้ผู้อำนวยการโรงเรียนสะท้อนคิดและวิเคราะห์ภาวะผู้นำของตน
Brown and Irby (1997)
แนะนำว่าแฟ้มสะสมผลงานภาวะผู้นำควรรวบรวมหลักฐานที่มีพื้นฐานมาจากองค์ประกอบ
7 ประการดังนี้
- ปรัชญาการศึกษา (Philosophy of education)
- ปรัชญาภาวะผู้นำ (Philosophy of leadership)
- วิสัยทัศน์ผู้เรียน (Vision of learners)
- วิสัยทัศน์ครู (Vision of teachers)
-
วิสัยทัศน์โรงเรียน (Vision for the school)
- บรรยากาศองค์การ (Climate)
- ชุมชน (Community)
- ความร่วมมือ (Collaboration)
- การสื่อสาร (Communication)
-
วิสัยทัศน์สำหรับความก้าวหน้าทางวิชาชีพ (Vision for
professional growth)
- วิธีการบรรลุวิสัยทัศน์ (ethod of vision attainment)
- การตัดสินใจ (Decision making)
-
การส่งเสริม การริเริ่ม และการสนับสนุนการเปลี่ยนแปลง
(Encouragement, initiation, and facilitation of change)
-
การให้ความช่วยเหลือระหว่างการเปลี่ยนแปลง (Support during
change)
การประเมินความสามารถ (Assessment of capability)
เหตุผลอีกประการในการจัดทำแฟ้มสะสมผลงานคือ
การที่ผู้นำโรงเรียนจะใช้กระบวนการเป็นวิธีในการตัดสนใจว่าพวกเขามีความสามารถหรือสมรรถนะที่คาดหวังในฐานะผู้นำหรือไม่
ยกตัวอย่างเช่น สำนักงานคณะกรรมการข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา
(ก.ค.ศ.)
ได้กำหนดคุณสมบัติของผู้อำนวยการสถานศึกษามีวิทยฐานะผู้อำนวยการชำนาญการพิเศษ
ซึ่งจำเป็นต้องมีทักษะการวางแผนสถานศึกษา กลยุทธ์
การใช้เครื่องมือนวัตกรรมทางการบริหาร
และผลลัพธ์ในการพัฒนาการบริหารสถานศึกษา โดยพิจารณาจาก
ผลงานหรือผลการปฏิบัติของครู หรือผลการพัฒนาคุณภาพสถานศึกษา
ที่มีการเปลี่ยนแปลงในทางที่ดีขึ้นหรือมีการพัฒนามากขึ้น
หรือเป็นต้นแบบ และส่งผลต่อคุณภาพผู้เรียน
ระหว่างกระบวนการจัดทำแฟ้มสะสมผลงานของผู้อำนวยการโรงเรียน
ผู้นำโรงเรียนจะเรียนรู้และตัดสินใจว่าเขามีคุณสมบัติหรือผลงานเป็นไปตามที่กำหนดหรือไม่
กระบวนการในการรวบรวมหลักฐานและสะท้อนคิดจากหลักฐานแต่ละชิ้น
ถือเป็นวิธีในการสร้างความยึดมั่นผูกพันในการประเมินทางวิชาชีพด้วยตนเองที่ดีเยี่ยม
หากพูดอย่างตรงไปตรงมาแล้ว
หากท่านไม่สามารถรวบรวมหลักฐานสำหรับคุณสมบัติที่สำคัญได้
ท่านก็ควรที่จะสอบสวนหาสาเหตุในเรื่องดังกล่าว
แฟ้มสะสมผลงานควรประกอบด้วยชุดหลักฐานพร้อมการสะท้อนคิด
ตามมิติที่สำคัญ 6 ประการ:
-
ทิศทางกลยุทธ์และปัจจัยสิ่งแวดล้อมของนโยบาย (Strategic
Direction and Policy Environment)
-
การเรียนรู้ การสอนและหลักสูตร (Learning, Teaching and
Curriculum)
-
ความก้าวหน้าและการพัฒนาทางวิชาชีพของครู (Teacher Professional
Growth and Development)
-
การบริหารงานบุคคลและทรัพยากร (Staff and Resource Management)
-
การประกันคุณภาพและภาระรับผิดชอบ (Quality Assurance and
Accountability)
-
ความเชื่อมโยงและการสื่อสารกับภายนอกสถานศึกษา (External
Connection and Communication)
แฟ้มสะสมผลงานการเรียนรู้ทางวิชาชีพ (Professional Learning
Portfolio)
เป้าหมายของแฟ้มสะสมผลงานประเภทนี้คือการจัดเตรียมหลักฐานทางการเรียนรู้ของผู้อำนวยการโรงเรียนที่ผ่านมา
กระบวนการในการจัดทำแฟ้มสะสมผลงาน
ที่ต้องมีการรวบรวมหลักฐานของการเรียนรู้
ถือเป็นการวางโครงสร้างของการสะท้อนคิดหรือการวิเคราะห์ความก้าวหน้าและการพัฒนาทางวิชาชีพของผู้อำนวยการโรงเรียน
แฟ้มสะสมผลงานประเภทนี้จึงอาจจะมีโครงสร้างในลักษณะที่แตกต่างกันไป
ขึ้นอยู่กับทางเลือกในการเรียนรู้ของผู้อำนวยการโรงเรียน
หลักฐานที่นำเสนออาจประกอบด้วย:
-
หลักฐานการได้รับคุณวุฒิหรือผ่านการอบรม (เช่น ประกาศนียบัตร
วุฒิบัตร และรางวัลที่ได้รับ ฯลฯ)
-
หลักฐานที่แสดงถึงความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับการสอนและการเรียนรู้ส่วนบุคคล
(เช่น บันทึกข้อความ ปกิณกะ บทวิจารณ์ บันทึกการประชุม
หรือจดหมายถึงที่ปรึกษาหรือผู้ชี้แนะ ฯลฯ)
-
หลักฐานทางวัตถุ เช่น ภาพนิ่ง จดหมายเหตุ ข้อมูลประชากร
คลิปวิดีทัศน์บรรยาย หรือเพลง ฯลฯ
- งานตีพิมพ์ ที่รวมถึง รายงานและงานเขียนต่าง ๆ
การจัดทำแฟ้มสะสมผลงานการเรียนรู้ทางวิชาชีพอีกแนวทางหนึ่ง คือ
การใช้หลักสี่ประตูสู่การเรียนรู้ (four Gateways to learning)
(Walker & Quong, 2005)
ในกระบวนการของการจัดทำแฟ้มสะสมผลงานในแนวทางนี้
ผู้อำนวยการจะรวบรวมผลงานหลักฐานที่เกี่ยวข้องกับหัวข้อดังนี้:
-
สิ่งที่ท่านเชื่อว่ามีความสำคัญ
หลักฐานในด้านนี้จะเกี่ยวกับ
การสร้างความชัดเจนและอธิบายค่านิยมและความเชื่อ
การระบุสถานการณ์ที่ยากลำบาก วิธีในการปฏิบัติงาน
ความสัมพันธ์กับผู้อื่น และที่สำคัญที่สุดคือ
การรักษาความสมดุลระหว่างการทำงานและการใช้ชีวิตของท่าน
-
สิ่งที่ผู้อื่นคิดเกี่ยวกับตัวท่าน
ความสำคัญของการเก็บรวบรวมข้อมูล มุมมองความคิด
และหลักฐานเกี่ยวกับภาวะผู้นำของท่าน จากสมาชิกในชุมชนโรงเรียน
การเก็บรวบรวมและวิเคราะห์ความคิดเห็นของผู้อื่น
เช่นที่ได้จากการสแกนแบบ 360
องศาหรือการสำรวจความคิดเห็นของผู้ปกครอง
-
สิ่งที่ท่านกำลังจัดการอยู่
การระบุประเด็นปัญหาต่าง ๆ ที่กำลังเกิดขึ้นอยู่ในโรงเรียน เช่น
หลักฐานที่เก็บรวบรวมมาจากระบบการบริหารผลการปฏิบัติงานและการโค้ช
หรือการระบุความกลัว ความต้องการ และความกังวล
ของสมาชิกภายในชุมชมโรงเรียน
ตัวอย่างหลักฐานของแฟ้มสะสมผลงานประเภทนี้อาจรวมถึงเอกสารต่าง ๆ
จากการประชุมวางแผนกลยุทธ์
-
แนวคิดรอบตัวใหม่ ๆ
หลักฐานที่ผู้อำนวยการโรงเรียนได้รับจากการสืบค้นและอ่านงานเขียนต่าง
ๆ เรื่องราวที่เกิดขึ้นในโรงเรียนอื่น ๆ แนวคิดจากเพื่อนร่วมงาน
กลุ่มผู้บริหารโรงเรียน และผู้อื่น
ที่กระตุ้นให้เกิดความใคร่รู้ทางวิชาชีพ และ
“วิธีการทำงานที่มีประสิทธิภาพกว่า” ในโรงเรียนของท่าน
ตัวอย่างหลักฐานของแฟ้มสะสมผลงานประเภทนี้อาจรวมถึงเอกสารต่าง ๆ
ที่ได้จากระบบพี่เลี้ยง (mentoring)
และโปรแกรมการเรียนรู้ผ่านการปฏิบัติแบบเพื่อนช่วยเพื่อน (peer
action learning)
แฟ้มสะสมผลงานของผู้นำ
ถึงแม้ว่าแฟ้มสะสมผลงานของผู้นำทั้ง 3
ประเภทที่ผ่านมามีประโยชน์เป็นอย่างมาก
ผู้นำอาจพบว่าแนวทางที่มีการจัดรูปแบบมากขึ้นก็มีประโยชน์เช่นเดียวกัน
เป้าหมายของแฟ้มสะสมผลงานประเภทนี้คือกระบวนการเก็บรวบรวมหลักฐานของแต่ละด้านจะเอื้อให้ผู้อำนวยการได้ประเมินตนเองว่าพวกเขาจะสร้างขีดความสามารถภาวะผู้นำอย่างไร
เป้าหมายที่โรงเรียนบรรลุคืออะไร?
หลักฐานที่แสดงถึงความเป็นผู้นำที่มีวิสัยทัศน์ของท่าน การที่ท่านดึงให้บุคลากรมามีส่วนร่วมในการพัฒนาวิสัยทัศน์ร่วม และที่สำคัญที่สุดคือ หลักฐานที่แสดงว่าท่านเข้าใจและตระหนักในวิสัยทัศน์ในภาพรวมของโรงเรียน
| | |
การวางแผนกลยุทธ์ / แผนปฏิบัติการ
หลักฐานที่แสดงว่าท่านเป็นผู้นำเชิงกลยุทธ์ วางแผนที่ชัดเจน มีประสิทธิผล และมีจุดมุ่งหมาย จัดลำดับความสำคัญและเป้าหมายในการพัฒนาผลการดำเนินงานของโรงเรียน หลักฐานที่แสดงว่าท่านมีความมุ่งมั่นที่จะนำทีมบุคลากรในการยกระดับผลสัมฤทธิ์ทางกาเรียนของผู้เรียน และแน่นอนว่าจะต้องมีหลักฐานที่แสดงว่าท่านเข้าใจและบูรณาการณ์เป้าหมายยุทธศาสตร์ของ สพฐ. หรือต้นสังกัดเข้าไปด้วย
| | |
ชุมชนการเรียนรู้
หลักฐานที่ท่านเป็นผู้นำที่รอบรู้ การให้เวลากับการรับทราบมุมมองของผู้ปกครอง ครู และนักเรียน (ตามบริบทที่เหมาะสม) ที่มีต่อท่านในฐานะผู้นำ และที่สำคัญที่สุด คือหลักฐานที่ท่านได้ริเริ่มเข้ามาเป็นส่วนหนึ่งของชุมชนการเรียนรู้
| | |
หลักฐานของการเรียนรู้
หลักฐานที่แสดงว่าท่านเป็นผู้นำการเรียนรู้ การกำหนดกลยุทธ์ในการยกระดับผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของผู้เรียนในการสอบระดับชาติ การพัฒนากลไกสำหรับการเก็บรวบรวมและติดตามผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนอย่างเป็นระบบทั้งโรงเรียน ซึ่งนำไปใช้เป็นข้อมูลเกณฑ์มาตรฐานเพื่อหาวิธีในการยกระดับผลสัมฤทธิ์ต่อไป
| | |
ผังโครงสร้างองค์การของโรงเรียน
หลักฐานที่แสดงว่าท่านเป็นผู้นำที่ทำงานเป็นระบบ การริเริ่มกรอบภาวะผู้นำที่ชัดเจน บุคลากรทุกคนในโรงเรียนเข้าใจถึงบทบาทและความรับผิดชอบของแต่ละคนอย่างชัดเจน การปราศจากความขัดแย้งระหว่างท่านและทีมผู้บริหารระดับสูงในโรงเรียนในเรื่องความรับผิดชอบของผู้นำ หลักฐานที่แสดงว่าท่านได้รับรองคำอธิบายงานในตำแหน่งสำหรับบุคลากรทุกคน (ท่านทราบว่าทุกคนกำลังทำงานอะไรอยู่)
| | |
สินทรัพย์
หลักฐานที่แสดงว่าท่านเป็นผู้นำที่ระมัดระวัง การริเริ่มระบบสำหรับการติดตามสินทรัพย์ต่างๆ ของโรงเรียน การตระหนักในการสร้างความมั่นใจว่าทรัพยากรต่าง ๆ ของโรงเรียนจะได้นำไปใช้งานอย่างคุ้มค่า การที่ทรัพย์สินต่าง ๆ ของโรงเรียนจะไม่อยู่ในภาวะเสี่ยงเนื่องจากไม่ได้รับการดูแลอย่างสม่ำเสมอหรือถูกขโมย หลักฐานที่แสดงว่าท่านมีการวางแผนอนาคตสำหรับการลงทุนในการปรับปรุงและทดแทนครั้งใหญ่ (เช่น การจัดหาเครื่องคอมพิวเตอร์ โต๊ะเก้าอี้ ใหม่ ฯลฯ)
| | |
อาชีวอนามัยและความปลอดภัย
หลักฐานที่แสดงว่าท่านเป็นผู้นำที่เอาใจใส่ มีการริเริ่มระบบสำหรับการติดตามความปลอดภัยในที่ทำงานของโรงเรียนอย่างสม่ำเสมอ หลักฐานที่แสดงว่าท่านมีความรู้เกี่ยวกับผลกระทบทางกฎหมายจากความล้มเหลวในการสร้างแนวปฏิบัติที่ปลอดภัยในโรงเรียน หลักฐานที่ท่านได้ริเริ่มขั้นตอนที่จะทำให้มั่นใจว่าโรงเรียนของท่านมีสภาพแวดล้อมที่ปลอดภัย มีบรรยากาศที่ดี เหมาะกับการทำงาน หลักฐานที่แสดงว่าท่านมีระบบสำหรับการรับรู้และระบุความต้องการความช่วยเหลือในการทำงานของสมาชิกแต่ละคน
| | |
การจัดการพฤติกรรม
หลักฐานที่แสดงว่าท่านได้พัฒนานโยบายการจัดการพฤติกรรมเชิงบวกสำหรับนักเรียนและนโยบายมาสู่การปฏิบัติ นโยบายควรได้รับการสื่อสารกับบุคลากรและนักเรียนผ่านคู่มือของโรงเรียน และป้ายประกาศตามสถานที่ต่าง ๆ ในโรงเรียนอย่างชัดเจน เพื่อให้ทุกคนเข้าใจความคาดหวังเชิงพฤติกรรม นักเรียนมีความเข้าใจเกี่ยวกับผลที่จะเกิดขึ้นและรางวัลสำหรับระดับพฤติกรรมที่แตกต่างกัน และครูมีการเก็บข้อมูลของผู้เรียนที่อยู่ในกลุ่มเสี่ยงอย่างถูกต้อง ทีมผู้บริหารระดับสูงมีการทบทวนข้อมูลเชิงพฤติกรรมและธำรงรักษาวัฒนธรรมเชิงบวกของโรงเรียน
| | |
ทักษะการไกล่เกลี่ย
หลักฐานที่ท่านจัดการอบรมหรือประสบการณ์ของการไกล่เกลี่ยระหว่างครู นักเรียน และ/หรือ ผู้ปกครอง เมื่อเกิดความขัดแย้งขึ้น การไกล่เกลี่ยเป็นกระบวนการที่ผู้อำนวยการโรงเรียน (หรือรองผู้อำนวยการที่ได้รับมอบหมาย) ช่วยกลุ่มคนที่มีความขัดแย้งกันต่อรองให้ได้ข้อตกลงที่ยอมรับได้ทุกฝ่าย ทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้องในการไกล่เกลี่ยจะควบคุมผลที่เกิดขึ้นร่วมกัน ไม่ใช่ผู้นำหรือคนใดคนหนึ่ง หรือฝ่ายใดฝ่ายหนึ่ง หน้าที่ของผู้นำคือการสื่อสารและส่งเสริมความเข้าใจให้ทุกฝ่ายที่ขัดแย้งกันระบุความต้องการจำเป็นและความต้องการ และใช้การแก้ไขปัญหาอย่างสร้างสรรค์ เพื่อช่วยให้พวกเขาได้ทางออกที่เห็นพ้องต้องกัน
| | |
การตรวจสอบขีดความสามารถ
หลักฐานที่แสดงว่าท่านตระหนักถึงทักษะของบุคลากรและใช้ทักษะเหล่านี้อย่างเหมาะสม หลักฐานของการดำเนินการคัดเลือกบุคลากร หลักฐานที่บุคลากรได้รับการเลื่อนขั้นจากคุณสมบัติและความสามารถ หลักฐานที่บุคลากรของท่านรู้สึกมีคุณค่าและเชื่อว่าพวกเขาได้รับการยกย่องจากทักษะ งาน และความคิดเห็นของพวกเขาที่มีผลต่อการตัดสินใจ
| | |
การบริหารผลการปฏิบัติงาน
หลักฐานที่แสดงว่าท่านเป็นผู้บริหารผลการปฏิบัติงาน การแสดงถึงการจัดกระบวนการบริหารผลการปฏิบัติงานที่เป็นระบบและต่อเนื่องสำหรับบุคลากรทุกคน การบริหารผลการปฏิบัติงานเป็นกระบวนการในการระบุ ประเมิน และพัฒนาผลการปฏิบัติงานของบุคลากร
| | |
การเรียนรู้ทางวิชาชีพ
หลักฐานที่ท่านเป็นผู้นำการเรียนรู้ มีการวางแผนการพัฒนาทางวิชาชีพอย่างเป็นระบบ หลักฐานที่บุคลากรได้รับการส่งเสริมให้เข้าร่วมการเรียนรู้ทางวิชาชีพอย่างต่อเนื่อง หลักฐานที่ท่านสร้างโอกาสในการเรียนรู้ทางวิชาชีพ หลักฐานที่แสดงว่ามีการประเมินการเรียนรู้ทางวิชาชีพ
| | |
การพัฒนานโยบายและการตัดสินใจ
หลักฐานที่ท่านเป็นผู้นำที่สร้างความเชื่อมโยง บุคลากรทุกคนรับรู้เกี่ยวกับกระบวนการสำหรับการพัฒนาและทบทวนนโยบายของโรงเรียน และกระบวนการสำหรับการตัดสินใจในทุกระดับ รวมถึงมาตรการสำหรับการรวบรวมข้อเสนอแนะจากบุคลากรผ่านที่ประชุม เช่น การประชุมประจำเดือนของโรงเรียน เป็นต้น
| | |
การมองไปข้างหน้า
หลักฐานที่แสดงว่าท่านเป็นผู้นำที่มุ่งสู่อนาคต ท่านมีการพิจารณาความต้องการจำเป็นในอนาคตของนักเรียน โรงเรียนและชุมชนในเขตบริการของท่าน รวมถึงหลักฐานที่ท่านจัดให้มีการวางแผนการสืบทอดตำแหน่ง (succession planning) สำหรับการสรรหา พัฒนา ผู้สืบทอดมาทดแทนผู้นำของโรงเรียน รวมถึงตัวท่านเอง
| | |
การสร้างเครือข่าย
หลักฐานที่ท่านแยกตัวอย่างโดดเดี่ยว แต่ท่านมีความร่วมมือกับผู้นำโรงเรียนอื่นเป็นประจำ ท่านมีส่วนร่วมกับคณะทำงานต่าง ๆ ในเขตพื้นที่การศึกษา ท่านให้การสนับสนุนชุมชนของท่าน
| | |
การดูแลตนเอง
หลักฐานที่แสดงว่าท่านเป็นผู้นำที่สามารถปรับตัวได้ ท่านมีการวางแผนสำหรับการดูแลตนเอง ท่านตระหนักถึงความสำคัญของแนวทางที่สร้างความสมดุลในการทำงานและชีวิตส่วนตัว ท่านริเริ่มการปฏิบัติเพื่อให้มั่นใจว่าท่านมีสุขภาพที่ดีและสร้างความ “อึด ฮึด สู้” ของท่าน รวมถึงการที่ท่านมีแผนพัฒนาตนเอง เป้าหมายในการทำงาน (หรือเป้าหมายหลังเกษียณ)
| | |
การจัดทำแฟ้มสะสมผลงาน
ในการรวบรวมผลงานเข้าสู่แฟ้มสะสมผลงาน ท่านอาจใช้แฟ้มใบหลวม (loose
leaf folder) หรือที่คล้ายคลึง ที่มีซองพลาสติก ให้ซองพลาสติด 1
ใบสำหรับใส่รายการตามแต่ระบุด้านล่าง ในแต่ละซองพลาสติก
ให้ใส่วัตถุหรือชิ้นงานที่เป็นหลักฐานที่แสดง
(ดังเช่นท่านจะแสดงให้เพื่อนร่วมงานดู)
ว่าท่านได้มีส่วนร่วมในกิจกรรมเกี่ยวกับภาวะผู้นำ แน่นอนว่า
ท่านสามารถสแกนเอกสารต่าง ๆ
เพื่อสร้างเป็นแฟ้มสะสมผลงานแบบอิเล็กทรอนิกส์ก็ได้
กระบวนการนี้มักจะไม่ใช้เวลานานมากในการจัดทำ
ปกติแล้วท่านสามารถใช้ช่วงเวลาสุดสัปดาห์หนึ่ง
และท่านสามารถให้ผู้นำระดับสูงของโรงเรียนมีส่วนร่วมในการตรวจสอบหลักฐาน
ไม่ว่าจะอย่างไร
แฟ้มสะสมผลงานมีส่วนในการรวบรวมข้อมูลโรงเรียนที่มีคุณค่าให้กับโรงเรียน
เกณฑ์หลักฐาน
หลักฐานอาจประกอบด้วย:
- บันทึกและจดหมาย
- คู่มือต่าง ๆ ของโรงเรียน
-
รายงานฐานข้อมูล เช่น ข้อมูลผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียน
-
ข้อมูลจากผู้อื่นเกี่ยวกับภาวะผู้นำของท่าน เช่น
การเล่าเรื่องจากการสังเกตของเพื่อนร่วมงาน
- การสำรวจความคิดเห็นของผู้ปกครอง และ/หรือบุคลากร
- รายงานผลการบริหารงานโรงเรียน
-
ข้อมูลที่จัดเก็บเกี่ยวกับกิจกรรมทางวิชาชีพ เช่น ข้อมูลอีเมล
และการวิเคราะห์ความถี่ของเหตุการณ์จากกิจวัตรของท่าน
- รางวัลและคำยกย่อง
- แผนการปฏิบัติงานและแผนกลยุทธ์
- ผังและแผนภาพระบบงาน
- คู่มือการประกันคุณภาพ
- คู่มือมาตรการและกระบวนการ
- รายงานการทบทวนหรือรายงานการประเมินที่เป็นทางการ
- จดหมายข่าว
- รายงานประจำปีหรือรายงานการประเมินตนเองของโรงเรียน
- อีเมล
-
ภาพถ่าย วิดีทัศน์ หรือการนำเสนอแบบดิจิทัล เช่น สไลด์
PowerPoint
- ภาพตัดจากหนังสือพิมพ์ท้องถิ่น
- บทความที่ท่านตีพิมพ์ในวารสารหรืองานเขียนในนิตยสาร
การประเมินและการสะท้อนคิด
ในขณะที่ท่านกำลังเก็บรวบรวมหลักฐานและจัดเรียงเข้าในแฟ้มสะสมผลงานของท่าน
ขอให้ท่านระลึกว่าแฟ้มสะสมผลงานของผู้นำไม่ใช่เป็นเพียงแค่การโอ้อวดผลงาน
แฟ้มสะสมผลงานควรเปรียบเสมือนเครื่องมือหรือเค้าโครงที่ท่านใช้ในการสะท้อนคิดในสิ่งที่ท่านกำลังทำอยู่ในฐานะผู้นำของโรงเรียน
ในแง่นี้
การสะท้อนคิดคือการคิดอย่างไตร่ตรองเกี่ยวกับสิ่งที่ท่านทำอยู่
ทำไมท่านกำลังทำสิ่งนั้น และท่านทำอย่างไร
การสะท้อนคิดเกี่ยวข้องกับการตั้งความคาดหวังบนพื้นฐานของความเป็นจริงในการประเมินผลการปฏิบัติงานของท่านในฐานะผู้อำนวยการมือใหม่
ด้วยเหตุนี้
แฟ้มสะสมผลงานถือเป็นที่ที่ท่านสามารถใช้ในการให้ข้อสังเกตในสิ่งที่ท่านได้ทำมา
สิ่งที่ท่านได้เรียนรู้เกี่ยวกับการเป็นผู้นำโรงเรียน
และสิ่งที่ท่านอาจจะทำให้ดียิ่งขึ้น (หากมีความเหมาะสม)
การสะท้อนคิดจะนำท่านให้ก้าวข้ามสิ่งที่ท่านทำเป็นกิจวัตรประจำวัน
ไปสู่คุณค่า ความเชื่อ และเป้าหมายที่รากฐานของการกระทำของท่าน
ยกตัวอย่างเช่น
ท่านอาจจะนำคณะทำงานในการพิจารณาและปรับเปลี่ยนวิธีการจัดตารางการทำงานในโรงเรียน
หรือดำเนินการตามแผนส่งเสริมการพัฒนาบทเรียนร่วมกันในโรงเรียน
หรือท่านอาจะช่วยโรงเรียนในเครือข่ายจัดการอบรมเชิงปฏิบัติการเกี่ยวกับการจัดการพฤติกรรม
กิจกรรมแบบร่วมมือรวมพลังเหล่านั้นสามารถนำมาใช้เป็นหลักฐานในแฟ้มสะสมผลงานของท่านได้
แฟ้มสะสมผลงานอาจมีข้อมูลป้อนกลับ (feedback)
ทั้งแบบเป็นทางการและไม่เป็นทางการจากผู้อื่นเกี่ยวกับสิ่งที่ท่านทำอยู่
ทั้งนี้
ผู้นำที่แตกต่างกันอาจจะใช้แนวทางการจัดทำแฟ้มสะสมผลงานที่แตกต่างกันไป
ดังนั้นการจะใส่ข้อมูลป้อนกลับไปในแฟ้มสะสมผลงาน
ก็ต่อเมื่อมันช่วยให้บรรลุเป้าหมายที่ชัดเจน
ลำดับต่อไป
จะเป็นการนำเสนอแนวปฏิบัติทั่วไปเกี่ยวกับการจัดหมวดหมู่และรายการที่ควรรวมอยู่ในแฟ้มสะสมผลงานของผู้นำ
สิ่งสำคัญที่ท่านควรระลึกไว้คือ
แฟ้มสะสมผลงานของท่านควรสะท้อนความเป็นตัวตนของท่านมากกว่าความสามารถของท่านในการทำตาม
“สูตร” ของการทำแฟ้มสะสมผลงาน
แนวปฏิบัติทั่วไปของการจัดทำแฟ้มสะสมผลงานของผู้นำ
เนื้อหาของแฟ้มสะสมผลงาน
- คัดสรรตัวอย่างที่ดีที่สุดของแต่ละสมรรถนะ
-
การแสดงหลักฐานแต่ละด้านควรมีบทสะท้อนคิด รวมทั้ง
ประสบการณ์จากการลงพื้นที่
ตลอดจนการลงเรียนรายวิชาและการเรียนรู้เพิ่มเติมที่เกี่ยวข้อง
-
ในส่วนแรกของแฟ้มสะสมผลงาน
-
แฟ้มสะสมใบอนุญาตประกอบวิชาชีพและแบบประเมิน
- สารบัญ
- ประวัติย่อ (resume)
-
บทสรุปเกี่ยวกับความเชื่อและเจตคติของท่านในฐานะผู้บริหาร
-
ในส่วนเนื้อหาของแฟ้มสะสมผลงาน
ควรมีวัตถุหลักฐานและบทสะท้อนคิดสำหรับแต่ละวัตถุหลักฐานนั้น
- ประวัติโดยละเอียด (vita)
ความยาวของแฟ้มสะสมผลงาน:
ท่านควรใส่ข้อมูลให้ครบถ้วน แต่เรียบเรียงให้กระชับ
หากแฟ้มสะสมผลงานมีความยาวมากเกินไป
ผู้พิจารณาอาจไม่สามารถอ่านอย่างถี่ถ้วนได้
ทำไมท่านจึงควรใส่ถ้อยแถลงสั้น ๆ และควรเขียนเกี่ยวกับอะไรบ้าง
ถ้อยแถลงอาจเริ่มจากการชี้แจงความเชื่อของท่าน
เนื่องจากการสะท้อนคิดจากประสบการณ์ต่าง ๆ
ที่รวมอยู่ในแฟ้มสะสมผลงานของท่านจะมีรากฐานมาจากความเชื่อนั้น
ท่านสามารถเปรียบเทียบความเชื่อของท่านกับขององค์การ
เขตพื้นที่การศึกษา หรือของต้นสังกัดของท่าน
เพื่อตัดสินใจว่าท่านมีความเหมาะสมกับบทบาทหน้าที่ในหน่วยงานนั้นหรือไม่
ข้อนี้มีความสำคัญต่อความพอใจในวิชาชีพของท่าน
ความแตกต่างระหว่างประวัติย่อและประวัติโดยละเอียด
ประวัติย่อ (resume) อาจประกอบด้วย เป้าหมายส่วนตัว
(หากใช้ในใบสมัครสำหรับการเลื่อนตำแหน่ง) ประกาศนีบัตร วุฒิบัตร
การศึกษา ประสบการณ์ และด้านที่ท่านมีความเชี่ยวชาญ
ส่วนประวัติโดยละเอียด (vita)
จะนำเสนอข้อมูลประวัติการทำงานของท่านอย่างละเอียด
ข้อสรุปปิดท้ายเกี่ยวกับแฟ้มสะสมผลงานของผู้นำ
การนำแฟ้มสะสมผลงานการเรียนรู้มาใช้เป็นวิธีหนึ่งในการวางแผนเส้นทางวิชาชีพกำลังกลายเป็นเครื่องมือมาตรฐานในการพัฒนาทางวิชาชีพของผู้บริหารสถานศึกษาทั่วโลก
เป็นที่คาดการณ์ว่า แฟ้มสะสมผลงาน ซึ่งเป็นแหล่งรวบรวมหลักฐาน
จะถูกปรับรูปแบบเข้าสู่ลักษณะที่จะใช้เป็นฐานของการสนทนาระหว่างกลุ่มบุคคลที่จะมีส่วนร่วมในการพิจารณาประสิทธิผลของผู้อำนวยการโรงเรียน
รากฐานของแนวคิดแฟ้มสะสมผลงาน คือข้อตกลงเบื้องต้นที่ว่า
ธรรมชาติของการสอนและการนำชุมชนทางการศึกษาที่มีความซับซ้อนและขึ้นกับบริบทนั้น
สามารถสื่อสารให้ผู้คนเข้าใจ ผ่านการเล่าเรื่องที่มีหลักฐานสนับสนุน
ยิ่งไปกว่านั้น มีข้อสนับสนุนที่ว่า
ผู้อำนวยการโรงเรียนที่แบ่งปันการสะท้อนคิดเชิงวิพากษ์นี้กับผู้ร่วมวิชาชีพอื่น
ๆ น่าจะปรับเปลี่ยนการปฏิบัติของตนอย่างต่อเนื่อง
เพื่อให้เหมาะสมสอดคล้องกับความต้องการของโรงเรียนได้ดียิ่งขึ้น
ชุมชนโรงเรียนต้องการความมั่นใจว่า
ผู้นำโรงเรียนเรียนรู้และประสบผลสำเร็จในงานที่ทำ
หากจะพิจารณาอย่างง่าย แฟ้มสะสมผลงานก็คือ
เอกสารที่รวบรวมไว้นำเสนอตัวอย่างของทักษะภาวะผู้นำของผู้อำนวยการโรงเรียนที่กำลังเรียนรู้
เมื่อนำไปพิจารณาร่วมกับการสะท้อนคิดจากการปฏิบัติ
แฟ้มสะสมผลงานจะเป็นกระบวนการที่มีประสิทธิผลของการพัฒนาและการแสดงความก้าวหน้าทางวิชาชีพ
แฟ้มสะสมผลงานจึงเป็นเครื่องมือที่มีพลังในการส่งเสริมการวิเคราะห์ตนเองและความก้าวหน้าทางวิชาชีพ
ที่มุ่งไปสู่การยกระดับการปฏิบัติงาน
ที่จะส่งผลกระทบเชิงบวกต่อผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียนในโรงเรียนที่ท่านเป็นผู้นำอยู่
รายการอ้างอิง
-
Brown, G., & Irby, B. J. (1997). The Leader Portfolio.
Thousand Oaks, CA: Corwin Press.
-
College of Education and Human Development, University
of Minnesota. Licensing for educational administrators
Retrieved 28/01/2008 from:
http://cehd.umn.edu/EdPA/licensure/portfolio.html
-
Walker, A., Dimmock, C., Chan, A., Chan, W. K., Cheung, M. B.,
& Wong, Y. H. (2000). Key qualities of the principalship in
Hong Kong. Hong Kong: Hong Kong Centre for the Development of
Educational Leadership.
-
Walker, A., & Quong, T. (2005). Gateways to international
leadership learning: Beyond best practice. Educational
Research and Perspectives, 32(2), 97-121.
